Kỹ thuật nuôi Tôm càng xanh thâm canh

KỸ THUẬT NUÔI TÔM CÀNG XANH THÂM CANH


1. Thiết kế ao nuôi

- Hình dạng và kích cở ao nuôi: Ao thường có hình chữ nhật, kích thước thích hợp và phổ biến là 0,2 – 0,6 ha. Mức nước thích hợp từ 0,7 – 0,9m. Bờ ao phải chắc chắn, không rò rỉ, không hang hốc làm nơi trú ẩn cho các sinh vật hại tôm. Mặt bờ rộng ít nhất là 2m nhằm giúp cho việc đi lại chăm sóc tôm thuận lợi, bờ phải cao, không rò rỉ, xung quanh bờ có lưới chắn để hạn chế địch hại từ bên ngoài vào ao nuôi. Độ nghiêng đáy ao từ 3 - 5%.
- Ao phải giữ được nước trong suốt thời gian nuôi. Mức nước trong ao từ 1,2 - 1,5m.
- Cống: Mỗi ao nuôi cần ít nhất là một cống (cống gỗ hay cống xi măng dạng lỗ hay dạng ván phay). Nếu hai cống thì đặt mộýt cống cấp, một cống tiêu về 2 phía của ao nuôi. Kích thước cống tùy thuộc vào kích thước ao nuôi cũng như kh năng trao đổi nước cho ao vào mỗi cao nước cường (cống phải trao đổi từ 20 - 30% lượng nước ao nuôi vào mỗi lần nước cường). Những ao diện tích nhỏ hơn 500 m2 có thể đặt 1 - 3 cống lổ xi măng hay cống bọng dừa với đường kính 20 - 30 cm.
- Bơm: máy nhỏ di động cũng rất cần thiết cho ao nuôi tôm, máy bơm giúp trao đổi nước ao theo định kỳ hay vào những lúc nước ao bị dơ bẩn.
2. Chuẩn bị ao nuôi
Trong nuôi tôm, công việc chuẩn bị ao nuôi đóng vai trò rất quan trọng, để có một ao nuôi tôm chuẩn bị tốt nên thực hiện các bước sau:
- Vệ sinh ao: sau mỗi vụ nuôi, ao nhất thiết phải sên vét lớp bùn đáy nếu có thể nên loại bỏ hết lớp bùn lắng tụ ở đáy, mầm bệnh và khí độc.
- Phơi đáy ao: ao cần phơi khô đáy 3 - 5 ngày, công việc này giúp oxy hóa các vật chất hữu cơ còn lại ở đáy đồng thời giải phóng các khí độc như H2S, NH3, CH4... trong đất đáy ao. Tuy nhiên các ao đáy bị phèn không được phơi đáy ao quá khô và cày bừa thì sẽ là tầng sinh phèn (pyrite) bị oxy hóa và gây nước ao bị phèn. Lớp đất bị phèn nên loại bỏ khỏi bờ ao hay có kế hoạch xử lý nếu không chúng cũng bị oxy hóa và tạo phèn chy xuống ao khi trời mưa.
- Kiểm tra pH đất đáy ao: việc này giúp xác định đúng lượng vôi sử dụng nhằm nâng pH nước lên cao nếu cần. Phương pháp đo pH đất đáy ao đơn giản là lấy một ít đất đáy ao đem pha trộn với nước ở tỷ lệ 1:1 rồi dùng máy đo trực tiếp hay dùng giấy quì tím (khi dùng giấy quì thì nhỏ cẩn thận 1 - 2 giọt vào một mặt giấy và xem mặt kia). Cách tính toán lượng vôi theo bảng sau:

- Gây nuôi thức ăn tự nhiên: sử dụng bột đậu nành hay bột cá để bón với liều lượng từ 2 - 3 kg/100 m2. Sau khi bón bột đậu nành hay bột cá 1 - 2 ngày thì tiến hành lấy nước vào ao ở mức 30 - 40cm và giữ 1 - 2 ngày để tảo phát triển, trước khi tăng mức nước lên 60cm.
- Trong trường hợp có cá tạp xuất hiện trong ao thì phải diệt trước khi đưa đủ nước để thả giống. Bột trà (chứa saponine 10 - 13%) dùng 20 mg/l, hay dây thuốc cá (chứa retenone) dùng 4g/ m3. Tuy nhiên, tính độc của saponine và retenone xảy ra mạnh ở nhiệt độ cao vì vậy nên chọn thời điểm phù hợp để diệt. Một ngày sau khi sử dụng hóa chất thì tiếp tục lấy nước vào (qua lưới mịn) đến khi mức nước đạt 0,7 - 0,9m thì kiểm tra màu nước, nếu màu nước đạt 30 - 40cm thì có thể tiến hành thả tôm nuôi.
Ao nuôi tôm được tiến hành chuẩn bị cải tạo theo yêu cầu kỹ thuật như sau:
- Dọn sạch các loại cây cỏ xung quanh ao.
- Tiến hành tát cạn nước sên vét lớp bùn đáy ao, lắp hang cua, lổ mọi.
- Diệt tạp bằng cách bón vôi bột ở xung quanh bờ và đáy ao với liều lượng 10 - 15 kg/100 m2. Đối với ao mới đào phải rửa phèn nhiều lần trước khi bón vôi.
- Phơi khô đáy ao từ 3 - 5 ngày.
- Tiến hành lấy nước vào hệ thống nuôi thông qua lưới lọc nhằm hạn chế địch hại và trứng các loài cá tạp vào ao nuôi, khi mức nước trong ao đạt 1,2m, 2 - 3 ngày sau tiến hành thả giống.
3. Thả giống
- Tùy theo kích cỡ giống và cách thức nuôi (nuôi đơn hay nuôi kết hợp) và mức độ thâm canh mà mật độ thả có khác nhau.
- Trong nuôi đơn: tôm càng xanh giống tự nhiên có thể thả ở mật độ 4 - 6 con/ m2, còn với tôm giống nhân tạo thả 20 con/ m2.
- Hiện nay, trong nuôi tôm càng xanh việc thả giống đơn tính (toàn đực) cũng đang được chú ý bởi lẽ tôm đực lớn nhanh và cho sản lượng cao. Tuy nhiên, việc tách đàn tôm đực và cái đối với tôm kích cỡ nhỏ thường không dễ dàng thực hiện. Có các cách thường áp dụng như sau:
+ Tôm giống cỡ 2g có thể dựa vào lỗ sinh dục ở gốc chân ngực năm để phân biệt.
+ Tôm giống từ 1g trở lên có thể dựa vào nhánh phụ sinh dục ở chân bụng thứ nhất.
+ Tôm giống từ 2g trở lên có thể dựa vào gờ cao ở đốt bụng thứ nhất.
- Các cách nêu trên thường có nhược điểm là khó thực hiện với một số lượng tôm lớn, dễ làm tôm giống bị xây xát gây hao hụt nhiều. Ngoài ra, có thể thả nuôi chung đực và cái và sau sau 3 - 4 tháng nuôi tôm cái sẽ mang trứng, trong trường hợp naữy thu tôm cái bán và giữ lại tôm đực nuôi tiếp.
- Thả giống: thả giống tốt nhất vào sáng sớm, trước khi thả ngâm bao 15 - 30 phút, sau đó mở miệng bao cho nước vào trong bao và từ từ hạ miệng bao xuống để tôm bơi ra ngoài ao.
4. Thức ăn
a. Thức ăn cho tôm giai đoạn còn nhỏ (1 tháng đầu)
- Dùng thức ăn viên có hàm lượng đạm 35%. Thức ăn được rãi đều khắp ao. Lượng cho ăn lúc mới thả giống chiếm 30% trọng lượng thân. Cho ăn 4 lần/ngày.
- Tôm ăn thức ăn là do mùi (cơ quan xúc giác râu a1 và a2) chứ không phải thấy. ở giai đoạn nhỏ (1 tháng đầu sau khi thả) tôm bắt được thức ăn qua bơi lội và hầu hết là thức ăn tư nhiên (động vật phiêu sinh). Giai đoạn này cơ quan xúc giác phát triển chưa đầy đủ nên chúng chưa thể tìm mồi tốt, thức ăn cần rãi khắp ao, cũng có thể trộn thức ăn chế biến và tươi sống để gây mùi. Các giai đoạn tiếp theo cơ quan thính giác của tôm phát triển hòan chỉnh và tự đi tìm thức ăn được nên có thể cho tôm ăn ở những điểm nhất định trong ao.
b. Thức ăn cho tôm giai đoạn lớn (tháng thứ 2 đến thu hoạch)
- Sử dụng thức ăn có hàm lượng đạm là 30% khi tôm 2 - 3 tháng tuổi, 25% khi tôm 4 - 6 tháng tuổi.
- Theo dõi tăng trưởng và tình trạng sức khoẻ tôm: do đặc tính của tôm lớn lên là là nhờ lột xác và chu kỳ lột xác tuỳ thuộc vào kích cỡ và điều kiện môi trường sống. Kể từ 1,5 tháng tuổi trở đi, hàng tuần phải theo dõi sư sinh trưởng (tính đồng đều) của tôm bằng sàng ăn, chài và kết hợp với chu kỳ lột xác để có thể kích thích tôm lột xác đồng loạt và thay đổi thức ăn và khẩu phần ăn phù hợp.

5. Quản lý chăm sóc
- Hàm lượng oxy hòa tan
+ Trong ao nuôi tôm hay trong ao nuôi thủy sản nói chung thì lượng oxy hòa tan trong nước có được do quá trình quang hợp của tảo, xâm nhập từ không khí vào và trao đổi nước ao. Tuy nhiên, lượng oxy trong ao thường không ổn và dao động lớn giữa ngày và đêm. Trong ao oxy mất đi là do sự hô hấp của tôm cá, to vào ban đêm và quá trình phân hủy các hợp chất hữu cơ. Oxy hòa tan trong ao phải lớn hơn 3,5mg/l.
+ Duy trì tốt lượng oxy trong ao có thể là nhờ vào quá trình trao đổi nước thường xuyên, mặt ao thoáng giúp cho quá trình khuếch tán oxy từ môi trường không khí vào dễ dàng nhờ sóng gió và cần lưu ý điều chỉnh lượng phiêu sinh vật trong ao để tránh không cân bằng oxy giữa ngày và đêm (theo màu nước).
- pH nước ao: trong ao nuôi pH luôn luôn có sự biến động theo sự nở hoa của to (pH tăng cao khi to quang hợp mạnh) và sự phân hủy các hợp chất hữu cơ ở đáy ao (pH thấp tầng đáy), do mưa rửa phèn từ bờ ao xuống hay nguồn nước bị nhiễm phèn (pH thấp). Tất c sự biến động tăng gim pH của nước ao nuôi (> 9 hay < 7) luôn có sự nh hưởng đến đời sống của tôm. Phương án xử lý là thay nước hay sử dụng vôi điều chỉnh sự thay đổi pH nước trong ao. Dùng vôi với lượng 8-10kg/10m2, xử lý phần xung quanh ao trước những cơn mưa lớn nhằm tránh sự rửa trôi phèn từ bờ vào ao. Đo pH nước sau khi mưa. Nếu pH nước xuống nhỏ hơn 7 thì dùng vôi với lượng 1 - 1,5kg/100 m2 pha với nước tạt khắp ao để nâng pH nước.
- Độ đục và độ trong
+ Sau những cơn mưa; nguồn nước lấy vào ao chứa nhiều hạt phù sa làm nước vẫn đục hay sự phát triển quá mức của tảo có thể gây trở ngại đối với tôm nuôi. Có thể làm cho nước trong ao trở nên trong lại bằng cách dùng vôi pha nước và tạt khắp ao để lắng tụ các hạt mùn bã (1kg/100 m2).
+ Độ trong của ao thấp thì cần phải thay nước và giữ trong phạm vi 25 - 40 cm, nếu độ trong thấp, màu nước vẫn đục thì thay 20 - 30% và điều chỉnh lại lượng thức ăn sử dụỹng. Ao có màu nước sẫm và trong thì phải thay nhiều nước, và phải bón vôi 5 - 10 kg/ 1.000 m3, trường hợp độ trong vượt quá 40 cm thì phải bón thêm phân hữu cơ, hoặc vô cơ để tăng màu nước (10 - 15 kg/ 100 m2 phân heo, gà).
- Khí độc
+ Quá trình phân hủy các chất thải của tôm, thức ăn thừa, chất hữu cơ từ ngoài vào, tảo chết...sẽ tạo nhiều chất dinh dưỡng cho ao và cũng tạo nhiều khí độc khác có tác hại đối với tôm mà chủ yếu là khí ở tầng đáy như H2S, NH3, NO2-.
+ H2S trong nước tồn tại dưới dạng H2S, HS- và S2-, trong nhóm này H2S là khí độc nhất và hàm lượng sẽ nhiều khi pH, Oxy hòa tan thấp, nhiệt độ cao.
+ NH3 (ammonia) tồn tại trong nước ao dưới dạng ion (NH3) và dạng kết hợp N H3, N H3 độc đối với tôm nuôi và nhất là trong điều kiện pH cao.
+ CO2 là khí độc đối với tôm nuôi khi hàm lượng cao, nhất là vào ban đêm, khi quá trình hô hấp xảy ra.
+ Qua trao đổi nước tích cực sẽ giúp loại bỏ các chất khí độc này ra khỏi ao nhất là tầng nước dưới đáy ao. Ngoài ra, tảo chết cũng sinh ra một lượng khí độc đáng kể. Công việc điều chỉnh mật độ tảo (qua màu nước) không chỉ giúp hấp thu các khí độc mà còn hạn chế phát sinh khí độc.
- Sục khí trong ao thâm canh từ 3-5h sáng để tránh tình trạng thiếu oxy vào ban đêm, ngoài ra sục khí 30-60 phút trước khi cho tôm ăn nhằm tăng cường lượng oxy trong ao, kích thích tôm bắt mồi mạnh hơn. Thời gian bắt đầu vận hành máy sục khí từ tháng thứ 3 đến khi thu hoạch.
- Chế độ thay nước: tháng đầu tiên không thay nước hoặc chỉ cấp thêm
khi nước hao hụt, tháng thứ 2-3 định kỳ hàng tuần cấp thêm nước hoặc thay nước 20-30%. Tăng cường thay nước từ tháng thứ 4 đến khi thu hoạch nhằm duy trì chất lượng nước tốt trong ao nuôi.
- Trong thời gian nuôi, lượng thức ăn được điều chỉnh sao cho phù hợp với từng ngày nuôi cụ thể dựa vào các điều kiện sau:
+ Trong điều kiện môi trường nước nuôi không tốt do mưa kéo dài hay trong khoảng thời gian tôm lột xác, lượng thức ăn cho tôm nuôi giảm.
+ Khẩu phần ăn được thực hiện trên cơ sở kết hợp với khả năng sử dụng thức ăn trong ngày của tôm thông qua sàn ăn để điều chỉnh lượng thức ăn sao cho phù hợp.
- Thường xuyên kiểm tra tình trạng sức khỏe tôm nuôi trong hệ thống nuôi thâm canh.
- Định kỳ kiểm tra các yếu tố môi trường để kịp thời xử lý. Định kỳ bón vôi CaCO3, dolomite hay zeolite 1 - 2 kg/100m3 để ổn định pH trong ao nuôi.
- Kiểm tra tăng trưởng tôm nuôi bằng cách chài ngẫu nhiên 4 - 5 điểm trong ao, từ đó tính trọng lượng bình quân và ước lượng tỷ lệ sống để điều chỉnh lượng thức ăn hằng ngày.
6. Thu hoạch
Khi tôm nuôi được 3 - 4 tháng, tiến hành thu tỉa thu tôm mang trứng, tôm chậm phát triển, tôm càng xào. Sau 6 - 7 tháng nuôi tiến hành thu hoạch toàn bộ bằng cách hạ mức nước ao còn 0,5 m, kéo lưới để giảm mật độ nuôi trong ao, sau đó tát cạn bắt toàn bộ tôm trong ao.


Kỹ thuật nuôi Tôm càng xanh, Nguồn: Chi cục Thủy sản Cần Thơ

Posted in: Thủy sản nước ngọt,Tôm Càng Xanh